ئاژاوە و قەیران.. سیناریۆ چاوەڕوانکراوەکەی عێراقی دوای هەڵبژاردن

پۆڵەتیک پرێس:
لە راپرسییەکدا کە لەلایەن ماڵپەڕی (بیان) لەڕێی پێگەی ئەلیکترۆنی و تویتەرەکەی ئەنجامدراوە، پرسیار لەبارەی چارەنووسی عێراق کراوە لەدوای هەڵبژاردنی پێشوەختە کە لە رۆژی 10ی ئەم مانگە بەڕێوەچوو.

%56ی بەشداربووانی راپرسییەکە لەسەر پێگەی (بیان) پێیانوایە کۆتایی بە رۆڵی میلیشیاکان دێت، لەکاتێکدا %44ی بەشداربووان دەڵێن، عێراق لەدوای هەڵبژاردنەکان پشێوی و ناکۆکی زیاتر بەخۆیەوە دەبینێت.

بەڵام لە راپرسییەکەی تویتەری بیاندا دەرکەوتووە، %33.3ی بەشداربووان پێیانوایە سێبەری میلیشیاکان لەدوای هەڵبژاردنەکانی عێراق کۆتاییپێدێت، لەکاتێکدا %66.7ی بەشداربووان دەڵێن، عێراق بەرەو پشێوی و ناکۆکی زیاتر هەنگاو دەنێت.

لەوبارەیەوە موئەیەد وەنداوی، شارەزای بواری پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان جەختی لەوەکردەوە، عێراق بە حاڵەتێکی ئاشکرای دابەشکاریدا تێدەپەڕێت، وتیشی: هەوڵی هەرێمیی و نێودەوڵەتی هەیە بۆ دووبارە داڕشتنەوەی رێککەوتنی سیاسی نێوان کوتلە براوەکانی هەڵبژاردن.

باسی لەوەشکرد، وڵاتانی عەرەب هەوڵی ئەوە دەدەن عێراق بگەڕێننەوە باوەشی خۆیان، ئاشکراشی کرد، پێکهاتە سیاسییەکان درکیان بەوە کردووە بەرژەوەندی گشتی بخەنەپێش ناکۆکی و بەرژەوەندییە تایبەتییەکانیان، بەڵام میلیشیاکان دەمێننەوە و هیچ نیشانەیەکیش نییە بۆ رۆیشتنیان، دۆخی سیاسیش بەو شێوەیە دەمێنێتەوە کە هەیە، چونکە چینی گەندەڵ هێشتا لە پێشەوەی دیمەنەکەدا ماوەتەوە، ئەوە جگە لەوەی دۆخی ئابووری باشبوونی بەرچاو بەخۆیەوە نابینێت.

لەبارەی ئەرکی سەرۆک وەزیرانی داهاتووی عێراقیشەوە وتی: ئەرکی سەرۆک وەزیرانی داهاتووی عێراق ئاسان نابێت، بەتایبەتی ئەگەر لە دەرەوەی حزبەکانەوە هاتبێت و ئەو پۆستەی وەرگرتبێت.

لەلایەکی دیکەوە خالید شنەیکات، پڕۆفیسۆری زانستە سیاسییەکان باسی لەوەکرد، دوو رێگا لەبەردەم داهاتووی عێراقدایە، یەکەمیان سکاڵای یاسایی لەسەر ئەنجامی هەڵبژاردنەکان تۆماربکرێت، لەلایەن ئەو هێز و حزبانەی ئەنجامی باشیان بەدەستنەهێناوە، بەتایبەتی حەشدی شەعبی کە ئەنجامەکان توشی سەرسامییان کرد.

وتیشی: گرنگە تیشک بخرێتەسەر جیاوازی ئەم هەڵبژاردنە و هەڵبژاردنی پێشوو کە لە ساڵی 2018 ئەنجامدرا، لەو ساڵەدا گەلی عێراقی پێویستی بە دابینکردنی ئاسایش و ئارامی هەبوو، بەڵام ئێستا داواکاری لەپێشینەی هاوڵاتیان باشکردنی دۆخی گوزەران و دۆخی ئابووری و چارەسەرکردنی گەندەڵی و هەژاری و بێکاری و چەندین کەیسی دیکەی پەیوەست بە هاوڵاتیانە.

لەبارەی رێگای دووەمەوە خالید شنەیکات ئاماژە بەوە دەکات، ئەگەری دووەم بریتییە لە دروستبوونی پشێوی و توندتوتیژی و پێکدادانی چەکداری لە ناوخۆی عێراق، دەشڵێت: دەزگا ئەمنییەکان هێشتا بەو رادەیە پەرەسەندوو نین تا بتوانن دۆخەکان رێکبخەنەوە، بەتایبەتی کە حەشدی شەعبی خاوەنی چەندین جۆر چەکە کە رەنگە عێراق بخاتەسەر کەڵکەڵەی شەڕی ناوخۆ.

لە کۆتایی قسەکانیشیدا باس لەوە دەکات، “ئەو میلیشیا چەکدارانە گەر خاوەنی چەکیش نەبوونایە، بژاردەی خۆپیشاندان و چوونەسەر شەقامەکانیان هەڵدەبژارد، هەرچەندە ئەو سیناریۆیەی هەیە بەمشێوەیە دەردەکەوێت، بەڵام لەڕاستیدا هێزێک هەیە کە دەستیگرتووە بەسەر دۆخی عێراقدا، رەنگە لایەنە نێودەوڵەتییەکانیش کاریگەری لەسەر قەیرانەکە دابنێن بەهۆی ئەو پەیوەندییە پتەوەی لەگەڵ لایەنی دروستکەری قەیرانی عێراق هەیانە.