پۆڵەتیک پرێس
عەلائەدین خالیدی یاساناس دەڵێت: دەستوەردانی تورکیا بۆ سوریا، لەناوبردنی کورد و پڕۆژەی دیموکراسییە و دەوڵەتی تورکیا بەر لە بەسەرچوونی ماوەی پەیماننامەی لۆزان دەیەوێت بگات بە خەونی زیندووکردنەوەی دەوڵەتی عوسمانی.
دەوڵەتی “داگیرکاری” تورک دەیەوێت هەژموونی خۆی لە ناوچەکانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەرفراوان بکات و بەتایبەتیش لە عێراق و سوریا و هەوڵ دەدات گەلەکەی بکاتە ئامانج و لەناویببات.
لەدوای پاشەکشەی سنوری دەسەڵاتی عوسمانی بەپێی پەیماننامەی لۆزان لە ساڵی 1923 و دانانی ئەم سنورەی ئێستا تورکیا هەیەتی، کە ئەنادۆڵ و بەشێکی گەورەی کوردستان لەخۆدەگرێت، تورکیا دەیەوێت سیاسەتی جینۆسایدی کولتوری و جەستەیی دژی کوردەکان پەیڕەوبکات و لە چەندین بۆنەی جیاوازدا داوای کردووە موسڵ و حەلەب ببەسترێتەوە بە تورکیاوە.
لە وتارێکدا رۆژی 29ی ئەیلولی ساڵی 2016 رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆکی تورکیا وتی: پەیماننامەی لۆزان شکستێک بوو بۆ تورکەکان و مەبەستی لەم قسەیەش هەنگاونان بوو بەرەو خاکی رۆژئاوای کوردستان و هەرێمی کوردستان.
تورکیا دەیەوێت سیاسەتی جینۆسایدی کولتوری و جەستەیی دژی کوردەکان پەیڕەوبکات
دوای ماوەیەک لەم قسانەی ئەردۆغان، سوپای تورکیا بەشێوەیەکی راستەوخۆ بەرەو شارەکانی جەرابلوس و باب و مارع و باکوری حەلەب و بەبیانوی بەزاندنی رێکخراوی چەکداری داعش هەنگاوینا.
ئەردۆغان لەمیانی وتارەکانیدا ئاماژەی بەوە کردووە، ساڵی 2023 دەبێتە ساڵێکی جیاواز لە مێژووی تورکیا و ئاراستەی سیاسی خۆی تیایدا دەگۆڕێت.
ساڵی 2023 ئەو ساڵەیە کە تیایدا ماوەی پەیماننامەی لۆزان کە تورکیا لە ساڵی 1923 لەسەر داوای وڵاتانی هاوپەیمان واژۆی کرد و بەهۆیەوە سنوری جوگرافی دەسەڵاتی عوسمانی گۆڕا بەم سنورەی ئێستا توریکیا هەیەتی، بەسەردەچێت.
ئەردۆغان پلانێکی بەرفراوانی هەتا ساڵی 2023 دانا و ئامانجەکانی ئاشکرا بوو، ئەو ئامانجەش بریتییە لە پوچەڵکردنەوەی پەیماننامەی لۆزان و بنیادنانەوەی ئیمپراتۆریەتی لەناوچووی عوسمانی و بەدیهێنانی ئەوەی پێیدەوترێت “دەستووری میلی”.
لەمبارەیەشەوە عەلائەدین خالید دەڵێت: مێژووی دەوڵەتی عوسمانی بە کوشتن دەستیپێکرد و لەگەڵ دەستپێکی داگیرکارییەکانی خوێنی سەرجەم پێکهاتەکانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستی رشت.
ئەو یاساناسە ئاماژە بەوەش دەکات، پێشتر عوسمانییەکان چەندین کۆمەڵکوژیان ئەنجامداوە و ئایینیان لەپێناو تێپەڕاندنی پلانەکانیاندا بەکارهێناوە، ئەو دەڵێت، “نەوەکانی دەوڵەتی عوسمانی، بە بیانووی ئیسلام و موسوڵمانێتییەوە کوشتن و کاولکاری و کۆمەڵکوژی ئەنجامدەدەن”.
دوور و نزیک شۆڕش پەیوەندی بە تورکیاوە نەبوو، بەڵکو ئامانجی ئەم دەستوەردانە کۆتاییهێنان بوو بە بوونی کوردەکا
عەلائەدین خالید ئاماژە بە رێککەوتنی سایکس بیکۆ دەکات کە کوردستانی کرد بە چوار پارچەوە و لە باسی پەیماننامەی سیڤەریشدا کە لە ساڵی 1920 واژۆ کرا و لە بڕگەکانی 63 و 64 و 65 باسی مافەکانی کورد دەکات، دەڵێت: تورکیا تەنازولی بۆ چەند وڵاتێکی ئەوروپا بە گشتی و روسیا بە تایبەتی کرد تا پەیماننامەی سیڤەر هەڵوەشایەوە و پەیماننامەی لۆزان واژۆ کرا.
دەشڵێت: پەیماننامەی لۆزان مەرجی بۆ تورکیا دانا بەرانبەر نەدانی ماف بە کورد و هەڵوەشاندنەوەی پەیماننامەی سیڤەر.
بەپێی قسەی عەلائەدین خالید، دەوڵەتی “داگیرکاری” تورکیا و پارتەکەی “پارتی داد و گەشەپێدان” بەبیانووی شۆڕشەوە دەستی لە کاروباری سوریا وەردا، چونکە لە بنەڕەتدا دوور و نزیک شۆڕش پەیوەندی بە تورکیاوە نەبوو، بەڵکو ئامانجی ئەم دەستوەردانە کۆتاییهێنان بوو بە بوونی کوردەکان لە رۆژئاوای کوردستان.
لەبارەی رێککەوتنی نێوان حکومەتی تورکیا و سوریا عەلائەدین دەڵێت: تورکیا چەند تەنازولێکی بۆ سوریا کردووە هیچ کەسێک نایکات، لە ئەنجامی ئەم رێککەوتنانەش، هەستا بە دەرکردنی سەربازە بە کرێگیراوەکانی لە حەلەب و دیمەشق و دواتر لە رۆژئاوای کوردستان جێگیریکردن.
لەبارەی رێککەوتنی نێوان روسیا و تورکیاش بۆ داگیرکردنی شاری عەفرین باس لەوە دەکات، سوپای تورکیا تاوانی مێژوویی ئەنجامداوە، لەوانەش، کاولکردن و بردنی ئەو شوێنەوارانەی شوناسی کورد دەسەلمێنن لە عەفرین، جگە لەمەش، تاوانی “قێزەون”ی بەرانبەر دانیشتووانی رەسەنی ئەو ناوچەیە ئەنجامداوە و بەشێکیانی کوشتووە و بەشێکیشی ئەشکەنجەداوە و دەستدرێژی بەرانبەر ژنان کردووە و پێکهاتەی دانیشتووانی ناوچەکەی گۆڕیوە لەڕێی هێنانی خێزانی بەکرێگیراو بۆ عەفرین.
هەمووان بەشدارن لەم داگیرکارییەی تورکیا
عەلائەدین خالید دەڵێت: هەموو ئەو پێشێلکاری و تاوانانەی لە عەفرین روودەدەن و کۆمەڵگای نێودەوڵەتی و کۆمەڵەکانی مافی مرۆڤ لیی بێدەنگن، سەلمێنەری ئەوەن کە هەمووان بەشدارن لەم داگیرکارییەی تورکیا.
جەختی لەوەشکردەوە، تورکیا بەم کردەوە و تاوانانەی و بەر لە تەواوبوونی ماوەی پەیماننامەی لۆزان دەیەوێت بە یەک شت بگات، ئەویش زیندووکردنەوەی ئیمپراتۆریەتی عوسمانییە، خەونی تورکیا تەنیا بە عەفرینەوە نەوەستاوە، بەڵکو سەرجەم ئەو ناوچانە دەگرێتەوە کە تورکیا بە ناوچەی هەژموونی خۆی لە چوارچێوەی دەستووری میلیدا لەقەڵەمی دەدات.
قەیوان گروپ
مایۆرکا سیتی جوانییەک لە دڵی سروشتدا
