پۆڵەتیك پرێس:
رێبوار كەریم مەحمود، پەرلەمانتاری عێراق لەچاوپێكەوتنێكی لەگەڵ “پۆڵەتیك پرێس” لەبارەی پرسی رێككەوتنی نێوان هەولێر و بەغداو شێواز و وردەكاری رێككەوتنەكە دەڵێت: رێككەوتنەكە كاتییەو رەنگ نییە درێژە بكێشێت.
رێبوار كەریم مەحمود لەبارەی پرۆژەكەی خۆشی بۆ گواستنەوەی موچەی فەرمانبەرانی هەرێم بۆ سەر حكومەتی فیدراڵی عێراق وتی: ئەو پرسە هەنگاوی باشی بڕیوەو بەشێكی زۆر لەلایەنە عێراقییەكانیش پێشوازی لێدەكەن.
پەرلەمانتارەكەی كورد لەپەرلەمانی عێراق، هەر لەو چاوپێكەوتنەی باسی ئەوەشی كرد، كە حكومەتی هەرێم هەمیشە لەو رێككەوتنانە پاشگەزدەبێتەوەو ئەوەش بۆ كورد خراپە لەبەغدا.
پۆڵتیك پرێس: چەند حیزب و میدیایەك بە دیاریكراویش پارتی و میدیاكانی بڵاویانكردەوە، كە رێككەوتنی نێوان هەولێر و بەغدا تەنیا بەهەوڵ‌و داواكاری خودی مەسرور بارزانی و لەرێگەی پەیوەندییەكی تەلەفونییەوە بۆ مستەفا كازمی، سەرۆك وەزیرانی عێراق ئەنجامدراوە، ئێوە وەك ئاگاداری وردەكاری رێككەوتنەكەن؟
رێبوار كەریم مەحمود: ئەو قسەیە راست نییە، كە رێككەوتنەكە بە یەك پەیوەندی و یەك تەلەفونی مەسرور بارزانی كرابێت، جا ئەگەر وا كرابێت كاری دەوڵەت و دامەزراوە كەی بەو شێوەیەیە، رێككەوتنی نێوان هەولێر و بەغدا لەلایەن یەك كەس و یەك لایەنەوە نەكراوە، بەڵكو زەمینەی بۆ خۆش كراوە و كاری بۆ كراوە خەڵك هەیە لەبەغدا و دەرەوەی بەغداش رۆڵی هەبووە.
پۆڵەتیك پرێس: دەكرێت بە وردی شێوازی ئەم رێككەوتنەوەو وردەكارییەكەیمان بۆ بخەیتەڕوو؟ یان با بڵێین دیوی پشتەوەی رێككەوتنی نێوان هەولێر و بەغدا چییە؟
رێبوار كەریم مەحمود: لەسەرەتاوە بڕیار وابوو لە ساڵی رابردووەوە حكومەتی هەرێم نەوت بنێرێت و بیدا بە بەغدا دوای ئەوەی حكومەتی هەرێم بە رەسمی رایگەیاند، ناتوانێت هیچ داهاتێكی نەوت بنێرێت جگە لەو داهاتە كەمەی دەستی دەكەوێت، كە لەنێوان سەدا ٢٣ بۆ سەدا ٢٨ بۆی دەمێنێتەوە، كە رێژەكەشی ١٠٠ بۆ ١٢٠ ملیار دینارە، هەروەها دەركەوت حكومەتی هەرێم مەلەفی نەوتی هەر لانییە، بۆیە ناچار بووە بیر لە رێگەچارەی تر بكاتەوە، وەك بابەتی گومرگ و داهاتی ناوخۆو جێبەجێكردنی دەستوور، ئەم بابەتانە هاتە پێشەوەو بەغدا وەك نیازپاكییەك بڕی ٤٠٠ ملیار دیناری لەمانگی ٤ دا نارد بۆ هەرێم بۆ ئەوەی لەیەك مانگدا رێكبكەون، لە یەك مانگدا هەرێم ئامادە نەبوو رێكبكەوێت دواتر چەندین گرفتی گەورە لە هەرێم دروست بوو، كە بابەتی دیارنەمانی ٤٠٠ ملیارەكە و نەدانی موچەی فەرمانبەران، تا ئێستا لەو كاتەوە تەنیا یەك موچە دراوە ئەویش بە لێبڕینەوە.
دەركەوت حكومەتی هەرێم مەلەفی نەوتی هەر لانییە، بۆیە ناچار بووە بیر لە رێگەچارەی تر بكاتەوە
ئێستا بە هەوڵی چەند كەس و لایەنێك هەوڵدرا تێڕوانینێك دروست بكرێت لەنێوان هەولێر و بەغداد، لە پێش هەموو ئەو كەسانە هەوڵی سەرۆك كۆمار بوو، كە بەرپرسانی باڵای هەرێمیش چەندین جار تەكلیفیان لێكردووە، كە رۆڵێكی ئەرێنی ببینێت لەنێوان هەردوولا ئەویش بەم رۆڵەی هەستا و لەگەڵ كازمی قسەی كرد و ویستیان بگەنە چارەسەرێك، چارەسەرەكەش ئەوەبوو، وەك هەرێم تۆ دەبێت هەندێك لە واجباتە دەستوریەكانت جێبەجێبكەیت، ئەگەر تۆ ناتوانی نەوت بدەیت خۆ دەبێت لە بابەتی گومرگدا ئەو دەركەت جێبەجێبكەیت، كە بەپێی بڕگەی یەكەمی مادەی ١١٤ هەردوولا رێككەوتن لەسەر ئەوەی لە گومرگەكان رێگە بدرێت دیوانی چاودێری دارایی و دەستەی خاڵە سنوورییەكانی عێراق بێن و لە خاڵە سنوورییەكانی هەرێمدا بەشدار بن، كاتێك ئەم رێككەوتنە كرا لەهەفتەی رابردوودا هەموو شتێك تەواو بووبوو تەنیا راگەیاندنی مابوو بۆ سبەینێكەی كۆبوونەوەیەكی ئەنجوومەنی وەزیرانی هەرێم كرا، لە كۆبوونەوەكەش ئاماژە بەوە كرابوو، كە خەریكین لەگەڵ بەغدا دەگەینە رێككەوتن، بەڵام كاتژمێرێك دوای كۆبوونەوەكە حكومەتی هەرێم پەشیمان بووەوە و ئامادە نەبوو رێككەوتن بكات، دواتریش جارێكی دیكە دوای ئەوەی حكومەتی هەرێم هەوڵیدا فشار لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی لەسەر عێراق دروست بكات، عێراقیش بڕیاریدا هیچ بڕە پارەیەك نانێرێت، هەرێمیش كەوتە بەر فشار خۆپیشاندان و بێ پارەیی و بێ موچەیی خەڵك و لە هەولێر و دهۆكیش جوڵە و ناڕەزایی خەڵك هەبوو، لەمەوە حكومەتی هەرێم بە ناچاری بڕیاریدا و رەزامەند بوو، كە دیوانی چاودێری دارایی عێراق بێتە هەرێمی كوردستان و لە بەرانبەریشدا عێراق چەند جارێك، كە مەرج نییە هەموو مانگێك بێت و رەنگە تا كۆتایی ئەمساڵ هەر سێ جارێك پارە بنێرێت بۆ هەرێمی كوردستان، رێككەوتنەكە وایە حكومەتی عێراق بڕی ٣٢٠ ملیار دینار بنێرێت و لەبەرانبەردا نوێنەرانی چاودێری دارایی عێراق و دەستەی خاڵە سنوورییەكان بێنە ناو گومرگەكانی هەرێمەوە، دواتریش حكومەتی هەرێم بە راستەوخۆ و روونی و ئاشكرایی داوای لێبوردنی لەبەیاننامەكانی خۆی كردو پەشیمانی خۆی دەربڕی.
پۆڵەتیك پرێس: وەك پەرلەمانتارێكی ئاگادار لە گفتوگۆ و پەیوەندی لایەنەكان رۆڵی یەكێتی نیشتمانی‌و لایەنەكانی تر چۆن بوو لەنزیكخستنەوەو رێكخستنەوەی گفتوگۆكان؟
رێبوار كەریم مەحمود: بەپێی زانیارییەكانی من بۆ بابەتی رێككەوتن لەسەر خاڵە گومرگییەكان یەكێتی كێشەی نەبووە، بەڵام یەكێتی نەیدەویست بەبێ حكومەت بڕیار بدات لەسەر ئەو خاڵە گومرگییانە، بەڵێ رۆڵی هەبووە لەنزیكخستنەوەو رێكخستنەوەی گفتوگۆكان، یەكێتی و لایەنەكان و پەرلەمانتارانی عێراق و كوردستان هەموو فشاریان لەسەر حكومەت كردووەـ كە رێككەوتنەكە ئەنجام بدرێت.
بەپێی زانیارییەكانی من بۆ بابەتی رێككەوتن لەسەر خاڵە گومرگییەكان یەكێتی كێشەی نەبووە
پۆڵەتیك پرێس: رێككەوتنەكەی نێوان هەولێر و بەغدا رێككەوتنێكی هەمیشەیی و بنەبڕ و جێی متمانەیە؟
رێبوار كەریم مەحمود: نەخێر ئەم رێككەوتنە زۆر كاتییە، رێككەوتنێكی ئەوەندە گەورە نییە، كە پێمان وابێت ئیتر هەموو شتێك تەواو بووەو هەموو كێشەكان دەچنەوە خاڵی سفر، نەخێر زۆر كاتییە و قابیلی ئەوەیە لە هەموو خولەكێكدا هەڵبوەشێتەوە، چونكە هەرێم متمانەی نەماوە لە بەغدا لەوانەیە دوای ئەوەی پارەكەیان بۆ دێت پەشیمانیش ببنەوە، لەبەر ئەوە روونە دۆخی رێككەوتنەكان خراپن بە بڕوای ئێمە پێویستە بیر لەوە بكەینەوە، كە چارەسەری بنەڕەتی بۆ كێشەكان بدۆزینەوە.
تا پێش ئەم رێككەوتنەش، هەرێمی كوردستان ١٤ جار رێككەوتنی لەگەڵ بەغدا كردووە، هەر چواردە جارەكە حكومەتی هەرێم شكاندوویەتی، لەبەر ئەوەی هەموو جارێك دەبوایە هەرێم ٢٥٠ هەزار بەرمیلی رۆژانەی بدایە بەغداش پارەی زیاتری بۆ بناردایە، كەواتە دەبوو یەكەمجار هەرێم نەوتەكەی بدات، هەرێم نەوتەكەی نەدا بەغداش پارەی نەدا.
پۆڵەتیك پرێس: مەیلی رێككەوتن لەلایەن حكومەتی هەرێمەوە چۆن دەبینیت؟ پێتوایە حكومەتی هەرێم نییەتی رێككەوتنێكی گشتگیر و بنەبڕی هەیە؟
رێبوار كەریم مەحمود: من لام وایە هەرێم مەبەستی نییە رێككەوتن بكات، چاوەڕێی بەرزبوونەوەی نرخی نەوت دەكات‌و دەیەوێـت بزانێت دۆخی دارایی خۆی چی لێدێت بۆیە مانگ و بەمانگ و ناو بەناو رێككەوتنێك دەكات بۆ ئەوەی تا ماوەیەكی كاتی بڕێك پارەی لە بەغداوە دەستبكەوێت دواتریش پابەند نابێت، كە ئەمە بووەتە لەكەیەك بەسەر سیاسەتی كوردەوە لە بەغدا و بووەتە گرفتێكی گەورەش لەبەردەم نوێنەرانی كورد لە بەغدا، كە ناتوانین دوو قسە بكەین و داوای مافی خەڵكی كوردستان بكەین پێمان دەڵێن هەرێمەكەی ئێوە متمانەی نییە، ئەم رێككەوتنانە كاتین‌و لە رێككەوتنی كاتیشدا كەس براوە نییە.
پۆڵەتیك پرێس: لەبارەی پرۆژەكەتان، كە گواستنەوەی موچەی فەرمانبەرانی هەرێمە بۆ سەر بەغدا دواین زانیارییەكان چین؟ لێكەوتەو كاردانەوەی لایەنەكان و دەوڵەتی عێراق لەو بارەیەوە چییە؟
رێبوار كەریم مەحمود: پرۆژەكەی كە من پێشنیارم كردووە پرۆژەیەكی چارەسەری ستراتیژی ئەو كێشەیەیە، كە پێی دەوترێت كێشەی دابەشكردنی موچەی فەرمانبەران، من پێموایە لەوەی حوكمڕانی كوردی هەیە لە ٣٠ ساڵی رابردوودا بە دەست ئەم كێشەیەوە دەناڵێنێت، كە فەرمانبەران زەرەرمەندی سەرەكین، ئەم كێشەیە كاتییەتی كۆتایی پێبێت، كۆتاییەكەشی ئەوەیە لیستی راستەقینەوەو پاكی فەرمانبەران لەرێگەی بەغداوەو بەحسابی بانكی هەموو كەس موچەكەی وەك هەموو فەرمانبەرانی دیكەی عێراق وەربگرێت، كە هەر ئیمتیازاتێكیش بۆ هەر فەرمانبەرێكی عێراق هەبێت بۆ فەرمانبەری هەرێمیش دەبێت.
پۆڵەتیك پرێس: حكومەتی عێراق و لایەنە عێراقییەكان لەم بارەوە چی دەڵێن؟
رێبوار كەریم مەحمود: بابەتەكە گەیشتووەتە بەشێكی گەورە لە هێزە كاریگەرەكان چ لە وڵاتان چ لە نەتەوە یەكگرتووەكان هەموویان ئاماژەی ئەرێنیان هەیە، چونكە پێیانوایە ئەمە باشترین چارەسەری كێشەی فەرمانبەرانە، ئەمە لە وڵاتانی فیدڕاڵی دیكەش لە ئەوروپا هەیە و جێبەجێكراوە و هیچ گرفتێكیش دروست نەبووە.
حكومەتی عێراق لە بەیاننامەیەكدا چەند رۆژێك پێشتر ئاماژەی بەوە كرد، كە دەیان هەزار واژوویان بۆ هاتووە، كە داوا دەكەن موچەیان بچێتە سەر بەغدا
حكومەتی عێراق لە بەیاننامەیەكدا چەند رۆژێك پێشتر ئاماژەی بەوە كرد، كە دەیان هەزار واژوویان بۆ هاتووە، كە داوا دەكەن موچەیان بچێتە سەر بەغدا و وەك یەكێكە لەرێگەچارەسەرەكان، ئەم پرۆژەیە بووەتە قەناعەت و بەشێك لە چارەسەری لەلایەن حكومەتی عێراقیشەوە بۆ قۆناغی داهاتوو، ئەمە گرنگە و پێویستە كاری لەسەر بكرێت ، كە ئەمە جێبەجێ بكرێت هەر ئیمتیازێك بۆ فەرمانبەرێكی بەسڕە هەبێ بۆ فەرمانبەرێكی سلێمانی و هەولێر و دهۆكیش دەبێت ، كەسیش بەمە خۆی نافرۆشرێت ، خۆ لە ئێستادا ٢٣ هەزار فەرمانبەری خەڵكی هەرێم كە لە سلكی سەربازیدا موچەیان سەر بە عێراقە و كەسیش هەڵنەگەڕاوەتەوە و نەبووەتە پیاوی عێراق، ئەمە مەسەلەی نان و ژیانە نەك بابەتی نیشتیمانی.
قەیوان گروپ
مایۆرکا سیتی جوانییەک لە دڵی سروشتدا
