شۆڕشی ئیسلامی ئێرانییەكانی بێ‌ باوەڕ كردووە

پۆڵەتیك پرێس: لاڤە واحید

راپرسییەكی ناوەندی كەمانی ئێران ئاشكرایكردووە، “نزیكەی نیوەی ئێرانییەكان لە كەسانی باوەڕدارەوە بوونەتە بێباوەڕ”، ئەوەش لەدوای تێپەڕبوونی نزیكەی چوار دەیە بەسەر شۆڕشی ئیسلامی، كە بووە هۆی گۆڕینی سیستمی حكومڕانی وڵاتەكە بۆ سیستمێكی ئیسلامی.

ناوەندەكە ئاماژەی بەوەكردووە، ئەو راپرسیە ماوەی هەشت رۆژی خایاندووە، لەنێوان 1ی تەمموز هەتا 8ی تەمموز ئەنجامدرا، تێیدا زیاتر لە 50 هەزار كەس بەشدار بوون، كە هەموویان تەمەنیان لە سەروو 19ساڵ بووە و كەسانی خوێندەوار و تێگەیشتوو بوون.

لەراپرسییەكەدا هەڵوێستی ئێرانییەكان بەرامبەر دین و بابەتە پەیوەندیدارەكانییەوە دەردەخات، بەتایبەت لەئێستادا، كە ناتوانن بە كراوەیی لەو ژینگە توندڕەوەی وڵاتەكەیاندا ناڕەزایەتی دەربڕن.

“نزیكەی نیوەی ئێرانییەكان لە كەسانی باوەڕدارەوە بوونەتە بێباوەڕ”

بەپێی راپرسییەكە، لەنێوان %50ی باوەڕداران، %37یان بڕوایان بە بیرۆكەی ژیانەوەی دوای مەرگ هەیە،%30یان بڕوایان بە بەهەشت و جەهەنەم هەیە، %26یان بڕوایان بەشەیتان هەیە، هاوكات %26یان بڕوایان بە دەركەوتنی رزگاركەری مرۆڤایەتی نییە، كە بە بنەمای پەیڕەوی شیعەكان دادەنرێت.

هەر بەپێی راپرسییەكە،، “%32ی كۆمەڵگەكە خۆیان بە موسوڵمانی شیعە مەزهەب لەقەڵەم دەدەن و لە %4.5یان خۆیان بەمسوڵمانی سوننی لەقەڵەم دەدەن، لەپاڵ سۆفی و بەهاییەكاندا، هاوكات، %22ی كۆمەڵگەكە خۆیان بە نزیك لە هیچ پەیڕەوێكی ئایینی لەقەڵەم نادەن.

لەلایەكی دیكەوە، نزیكەی نیوەی دانیشتوانەكەی لەكەسانی باوەڕدارەوە بوونەتە بێباوەڕ و %6یشیان ئایینی خۆیان گۆڕیوە.

هەروەها لەراپرسییەكە ئاشكرابووە، كە %68ی بەشداربووان پێیانوایە، نابێت حوكمی ئایینی ببێتە بنەمای سیستمی حكومڕانی وڵات، تەنانەت ئەگەر پارێزگاران زۆرترین دەنگی پەرلەمانیش بەدەستبهێنن.

ئەنجامەكان ئەوەشیان دەرخستووە، %57ی دانیشتوانی وڵاتەكە دژی خوێندنی ئایینین و نایانەوێت منداڵەكانیان بەو شێوەیە پەروەردە بكرێن، %73شیان دژی باڵاپۆشی زۆرەملێن، بەڵام %58یان بەهیچ شێوەیەك بڕوایان پێی نییە.

هاوكات، %60ی باوەڕداران باس لەوە دەكەن، كە نوێژ ناكەن لەكاتێكدا %40یان ناوناوە نوێژ دەكەن پابەندن پێوەی.

باس لەوەش كراوە، لەگەڵ گرتنەبەری رێوشوێنی توند، نزیكەی %37ی ئێرانییەكان ناوەناوە ئەلكهول دەخۆنەوە و %8یان بەهۆی سەختی دەستەبەركردنی ئەو خواردنەوانە و گرانی نرخیان ناتوانن ئەلكهول بخۆنەوە نەك لەبەر هۆكاری ئایینی.

لە رۆژی 11ی شوباتی 1979، خومەینی و پیاوانی ئاینی لەدوای روخاندنی شا دامەزراندنی كۆماری ئیسلامی ئێرانیان راگەیاند.

لە رۆژی 11ی شوباتی 1979، خومەینی و پیاوانی ئاینی لەدوای روخاندنی شا دامەزراندنی كۆماری ئیسلامی ئێرانیان راگەیاند

ئەمساڵیش 40ساڵ بەسەر خۆپیشاندانی دانیشتوانی ئێراندا تێپەڕی، كە لەسەر داوای خومەینی دژی گەندەڵی و ستەمكاری لەئێران رێكخرا، كە لە 11ی شوباتی ساڵی 1979 روخانی دەسەڵاتی محەمەد رەزا شای ئێرانی لێكەوتەوە ئەوەبوو دواتر، خومەینی لە پاریسەوە بەرەو ئێران گەڕایەوە.

هەر لەو رێكەوتەدا، خۆپیشاندانەكان بە بەشداری هەموو لایەنەكانی كۆمەڵگە و چینە سیاسییەكان لەوانەش شیوعییەكان و سەرمایەداران و عەلمانییەكان شانبەشانی لایەنە ئیسلامییەكان رژانە سەر شەقامەكانی تاران و لە رۆژی 1ی نیسانی ساڵی1979دا دامەزراندنی كۆماری ئیسلامی ئێران لەلایەن خومەینییەوە راگەیەندرا، كە هەستی شیعەگەرایی تێیدا باڵابوو.

شیعەكان لەگەڵ دەستپێكردنی دەسەڵاتیان، كۆماری ئیسلامی ئێران كەوتە ناو جەنگی ئایدۆلۆژی و سیاسی لەگەڵ ئەمریكا، كە بە “شەیتانی گەورە” ناوی دەبات، هاوكات دژایەتی لەگەڵ ئیسرائیلدا دەستپێكرد، لەگەڵ ئەوەی تاران لە ساڵی 1950دا و لەدوای توركیا، دووەم پایتەختی وڵاتانی ئیسلامی بوو، كە دانی بە دەوڵەتی ئیسرائیلدا نا.

گۆڕینی دەسەڵاتی ئێران لە سیستمی عەلمانییەوە بۆ سیستمێكی ئیسلامی، وای لە بەشێكی دانیشتوانی ناڕازی وڵاتەكە كرد ئێران بەجێبهێڵن و نەگەڕێنەوە بۆی، كە بەپێی رای چاودێران، لەدوای جڵەوگرتنی دەسەڵات لەلایەن ئیسلامییەكان و دانانی پەیڕەوی توند لە وڵاتەكە و نەبوونی ئازادی رادەربڕین و ئازادی شێوازی ژیانكردن، تەنانەت نەبوونی ئازادی لە پۆشینی جلوبەرگ و باڵاپۆشی زۆرەملێ بۆ خانمان، وای كردووە بەشێك لە دانیشتوانی وڵاتەكە ناڕازی ببن و رەخنەی توند لەو دەسەڵاتە بگرن.