كازمی لە ئەنقەرە و لاشەی كورد

مستەفا كازمی ئەمڕۆ بە پەلە دەچێتە ئەنقەرە. حكومەتی عێراقی و توركی ماوەی سێ مانگە خەریكی كاركردنن لە سەر دۆسییەی ئاو، ڕەنگە ئەمڕۆ جۆرێك لە ڕێككەوتن لە سەر ئەو فایلە واژۆ بكرێت. بەڵام ئاو دەمێكە لای توركیا چەكە. عێراق وەك وڵاتێكی بیخاوەن یان فرە خاوەن هیچ سیاسەتێكی ئاویی نیە، بۆیە نزیكەی نیوەی دانیشتوانەكەی لە بەردەم ڕەحمەتی تینیوتیدایە. ئەمە سەرباری كۆتایی كشتوكاڵ لەو ناوچانە.

سەردانەكەی كازمی لە سەر سێ پرسە، ئاسایش، ئابوری، ئاو. هەرسێكەیان راستەوخۆ پەیوەندی بە كوردی سێ پارچەی كوردستانەوە هەیە. ئەمە لە كاتێكدا كە كورد بەربونەتە گیانی یەكتری. نەریتێكی دێرینی بەناو گەلێكی خۆخۆر. پارتی و پەكەكە لە زۆر ڕوەوە لە یەكتر دەچن. هەردوو بەرژەوەندی حیزبیان لە سەروی هەموو بەرژەوەندییەكەوەیە. هەردوو شەخس پەرستن، هەردوو سازشنەكەرن. هەردوو یەكتری بە نەیاری سەرسەختی یەكتری دەبینن، پەیوەندییەكی سفری لە نێوانیادا هەیە. جۆری پەیوەندییەكەیان پەیوەندی شەڕی ناوخۆییە. لە كاتێكدا دەكرێت دوو هێز جیاوازبن بەڵام میكانیزمی پێكەوە كاركردنیان هەبێت، بەڵام وەك زۆربەی هێزە كوردییەكان ناتوانن هیچ هاوبەشی دروست بكەن، مەگەر فشاری دەرەكی ناچاریان بكات.

هەموو ئاماژەكان ئەوە نیشان دەدەن كە عێراق ئامادەیە پەكەكە بە تیرۆیست بناسێنێت و هاوكاری توركیا بكات. ئەمە گەڕانەوەیە بۆ مامەڵەی دەوڵەتیانە لە گەڵ پرسی كورددا. مامەڵەی دەوڵەتی لە گەڵ پرسی كەمینە و پەراوێزدا، هەمیشە مامەڵەی زەبر و زەنگە.

لە ماوەی ڕابوردودا بەشداربووم لە پرۆژەیەكی ئەوروپی بۆ دیپلۆماسی تراك ٢. ئەم پرۆژەیە شەش كەس لە عێراق دەستنیشان دەكات بۆ دانیشتن لە گەڵ نوخبەی وڵاتانی دەوروبەر. یەكێك لەو شەش كەسە لە عێراق منم. یەكەم وڵات كە دانیشتنی لە گەڵدا دەكەین توركیایە. بەڵام لە بەر ئەوەی هەموو ئەندامانی گروپەكە ئامادەن پەكەكە بە تیرۆریست بناسێنن، من ئامادەنیم بەشداری ئەو شاندە بكەم. بە توندیش دژی بە تیرۆر ناساندنی پەكەكەم. نەكە لە بەر پەكەكە. بەڵكو لە ڕوانگەی فیكری و ئەخلاقی خۆمەوە. تیرۆر یانی توندوتیژی بێ ئامانج یان بێ قەزییە. بەڵام پەكەكە خاوەن توندوتیژی بێ قەزییە نیە. پرسی كورد یەكێكە لە گەورەترین نادادییەكانی دونیا. لە هەمانكاتدا وەك دەوڵەتناسێك دژ بە مامەڵەی دەوڵەتیم لە گەڵ پرسی كەمینەدا كە خۆی لە تواندنەوە و مامەڵەی زەبریی و سڕینەوە و زۆرجار جیونۆسایدا دەبینێتەوە. ئەمە نەك بۆ كورد بەڵكو بۆ هەموو خەڵكانی تر لە ئەسیوپیاوە هەتا بنی دونیا.

ئەو هاڵاوەی لە بەغداوە دێت ئەوەیە كە ئاو دەكرێت بارتاقەی هاوكاری ئاسایشی و زیادكردنی گۆڕینەوەی ئابوری. پرسی ئاو ڕاستەوخۆ پەیوەندی بە كوردەوە هەیە. پرۆژەی بەنداوەكانی توركیا بۆ گۆڕینی دیموگرافی و سڕینەوەی یادەوەریی و كردنی كوردستانە بە سەبەتەی خۆراكی توركیا و هەروەها كۆنترۆڵكردنی ئاوە و گۆڕینیەتی بۆ چەكێكی ئیقلیمی.

عێراق لاوازە و بە دوای ڕوبەعە دینارێكدا دەگەڕێت، نەك بۆ خۆی بەڵكو بۆ حیزبەكانی. تەماشای ئەو شەڕە بكە لە سەر بەندەری فاو. بەڵام توركیا سەرباری لاوازی و فشار، ئەجیندای خۆی هەیە. توركیای ئەمڕۆ دوو دونیابینی ڕێ پیشاندەرییەتی كە هەردوكیان فراوانخوازی لە كرۆكیاندایە، ئەوانیش قوڵایی ستراتیژی و نیشتمانی شینە، ماڤی ڤەتەن. عێراقییەكان كە زۆربەیان خاوەن دوكتۆرای عێراقین، هێشتا توركیا وەك توركیای هەشتاكان دەبینن، بڕوایان وایە كە توركیا نەوتی نیە و عێراقی ئاوی نیە دەتوانن گۆڕینەوەیەك لەم بوارەدا دروست بكەن. بەڵام عێراقیەكان نازانن جیاوازی نێوان ئاو و نەوت چەند زۆرە. زۆر بە سادەیی هەموو وڵاتێك سوپاسگوزارە كە نەوت بە توركیا بفرۆشێت، عێراق ناتوانێت ئاو لە جێگای ترەوە بهێنێت.

ئەم فراوانخوازییەی توركیا تەبایە لە گەڵ ئەو دیدەی كە لە ئەنقەرە زاڵە كە بروای وەهایە سەردەمی بەهێزیی ڕۆژئاوا كۆتایی هات و توركیا دەبێت سەربەخۆییانە وەك یاریكەرێكی هەرێمی هەڵسوكەت بكات. وەك جەیمس جێفری ووتی توركەكان خاوەن عەقڵیەتی ئیمپراتۆریین زۆرترین هاوڕێتیان تەنها ٨٠٪.

سەردار عەزیز