بەنداوی ئەلیسۆ.. پرۆژەی تینوكردنی عێراق

پۆڵەتیك پرێس: لاڤە واحید
بەنداوی ئەلیسۆ قەیرانێكی نوێی توركیایە لەپاڵ قەیرانەكانی دیكەیدا بۆ سەر عێراق لەماوەی دوو دەیەی رابردوودا، ئایا بە كاراكردنی پرۆژەكە لەسەر رووباری دیجلە، قەیرانی كەمی ئاو و تینویەتی لە عێراقدا زیاد دەكات؟ یاخود حكومەتی بەغدا رێگەچارە بۆ كەمكردنەوەی كاریگەرییە نەرێنییەكانی دەدۆزێتەوە؟

عەبدولرەحمان مەشهەدانی شارەزای ئابوری عێراق دەڵێت: چالاككردنی یەكەم تۆرباینەكانی بەنداوی ئەلیسۆ لەلایەن توركیاوە بۆ سەر رووباری دیجلە كێشە گەورەكە نییە، بەڵكو كێشەی گەورە پڕبوونی بەنداوەكە و گرتنەوەی ئاوەكەیەتی بەسەر عێراقدا.

شارەزا ئابوورییەكە ئاماژەی بەوەشكرد، بەپێی رێككەوتنەكانی پێشووی نێوان هەردوو وڵاتەكە، وا بڕیاربوو بەنداوەكە بەشێوەی قۆناغ بە قۆناغ پڕ ببێت، ئەگەر بەو شێوەیە بێت عێراق ئەو زیانە زۆرەی بەرناكەوێت، بەڵام ترسەكە لەوەیە لەكاتی سەرڕێژبوونی بەنداوەكە حكومەتی توركیا ئاوی دیجلە بگرێتەوە ئەوەش زیانێكی گەورە بەئابووری وڵاتەكە دەگەیەنێت.

 

بەپێی رێككەوتنەكانی پێشووی نێوان هەردوو وڵاتەكە، وا بڕیاربوو بەنداوەكە بەشێوەی قۆناغ بە قۆناغ پڕ ببێت

 

هاوكات بەپێی توێژینەوەیەكی محەمەد كەریم خاقانی توێژەری عێراقی، سەرەتاكانی بیرۆكەی دروستكردنی بەنداوی ئەلیسۆ دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی ١٩٩٩، دواتر و لە ساڵی ٢٠١٠ هەڵمەتی كرداری بنیادنانی بەنداوەكە دەستیپێكرد، ئەوەش لەدوای ئەوەی كۆمپانیای ئینێرتزی نەمسایی دەستیكرد بەپاڵپشتیكردنی پرۆژەكە، توركیا پێیوایە بەنداوەكە هیچ كاریگەرییەكی نەرێنی لەسەر عێراق دروست ناكات، لەبەرئەوەی رێگەدەدات بە تێپەڕبوونی ئاو و پرۆژەیەكی كارۆئاوییە، بۆیە هیچ زیانێك ناگەیەنێت بە بەشە ئاوی عێراق لە روباری دیجلە و بنیادنانی بەنداوەكە زیان بە ماف و بەرژەوەندییەكانی عێراق ناگەیەنێت.

مانگی ئایاری ئەمساڵ، حكومەتی توركیا بڕیاریدا یەكەمین تۆرباینی بەنداوی ئەلیسۆ لەسەر روباری دیجلە و هاوسنور لەگەڵ عێراق بخاتەكار، ئەوەش وەك هەڕەشە بۆ سەر بەغداد و عێراق لەقەڵەمدرا.

لە ساڵی ٢٠١٧ەوە، كەمی ئاو لە عێراق وای لەهاووڵاتیانی وڵاتەكە كردووە، رێوشوێنی تایبەت بۆ قەیرانەكە بگرنەبەر لەوانەش، بەشێك لەجوتیاران كشتوكاڵی برنجیان كەمكردووەتەوە بەهۆی ئەوەی ئاوی زۆری پێویستە، نەك هەر تەنیا كەمكردنەوە، بەڵكو هەندێك لە جوتیاران بە ناچاری زەوییەكانیان بەجێهێشتووە، سەرباری ئەوەش زۆرێك لە ناوچەكانی خوارووی عێراق بەهۆی كەمی ئاوی خواردنەوەوە خۆپیشاندانیان دەكرد و ناڕەزایەتیان دەردەبڕی.

رووباری دیجلە لەپاڵ روباری فوراتدا، بە دوو سەرچاوەی ژیانی زۆربەی عێراقیان دادەنرێن، بەتایبەت هەردوو روبارەكە بەدرێژایی تێپەڕبوونیان بە ناوچەكانی وڵاتەكە ئاوی زۆرێك لە وێستگە ئاوییەكان دابین دەكەن.

ساڵانێكە عێراق بەدەست دابەزینی رێژەیی ئاوی دیجلە و فوراتەوە دەناڵێنێت، كە بەشێكی دیكەی بۆ كەمی باران بارین لە وەرزی زستاندا دەگەڕێتەوە.

بەپێی رای شارەزایان، یەكێك لە كاریگەرییە نەرێنییەكانی ئەو بەنداوە، هۆكارە بۆ كەمكردنەوەی ٪٦٠ی بەرهەمە ئاوییەكانی عێراق، هاوكات زیان بە یەك لەسەر سێی زەوییە كشتوكاڵییەكانی عێراق دەگەیەنێت، هاوكات زیانێكی زۆر بەسامانە ئاژەڵییەكانی وڵاتەكە دەگەیەنێت، سەرباری ئەوانەش دەبێتە هۆی كەمكردنەوەی ئاوی خواردنەوە و تینویەتی، هاوكات كاریگەری دەكاتە سەر بەرهەمهێنانی وزە و ئاوی سروشتی و زیادكردنی ئەگەری دیاردەی بە بیابانبوون.

بەنداوی ئەلیسۆ بە یەكێك لە گەورەترین بەنداوەكانی سەر روباری دیجلە دادەنرێت، كە دەكەوێتە باشووری رۆژهەڵاتی توركیا و لەنزیك سنوری عێراقە، بەجۆرێك ٦٥ كیلۆمەتر لێوەی دوورە، درێژی بەنداوەكە هەزار و ٨٢٠ مەترە و بەرزییەكەی ١٣٥ مەترە، قووڵییەكەشی دوو كیلۆمەترە، رووبەرەكەشی ٣٠٠ كیلۆمەتر چوارگۆشەیە، ٢٠،٩٣ بلیۆن مەتری چوارگۆشە ئاو لەخۆدەگرێت لەكاتی پڕ بوونیدا، هاوكات ئەو بەنداوە بە یەكێك لە پرۆژە كارۆئاوییەكانی سەر روباری دیجلە لەقەڵەم دەدرێت.

قەیوان گروپ

 


مایۆرکا سیتی جوانییەک لە دڵی سروشتدا