ترس لە هەرێم

دەوڵەت و پایەكانی دەوڵەتداریی پەیوەستە بە بنەما دەستوریی و یاساییەكان و ناكرێت تەبەننی بكرێت لەسەر پەرچەكردارو كاردانەوە، Reaction.

ئەو ترس و هەیەجانەی پێشتر بەرەی پۆپۆلیزمی نوێ دروستیان كردو ئێستا خەریكی سیناریۆی دیكەن لەسەر قەوارەو ستاتۆی هەرێم، پەیوەندیی بە یەك جۆر عەقڵ و بیركردنەوەو مێنتاڵێتییەوە هەیە كە عێراقی كۆن و نوێی لەسەر تەبەننی كراوە.

هەموو كۆكن لەسەر شكاندنی شكۆو هەژمونی هەرێم بەسەر كۆی هاوكێشەكانی ناوچەكەوە، هەرێمیان قبوڵ نییە بەو هەموو كێماسی و گرفتانەوە، چ دژبەرانی ناوخۆیی بە پرۆژەی لامەركەزیی و بەهەرێمكردن و خستنەڕووی ئارگۆمێنتی لاواز ، چ دژبەرانی سوننەو شیعەو حەشدو ئەوانەی دەرەوەی جوگرافیا سیاسیەكەی هەرێم، بە بڕینی بەشە بودجەو موچەی فەرمانبەرانی هەرێم و كەمكردنەوەی میزانیەی ٢٠٢١، بەتایبەت گروپی ناسیۆنالمەزهەب و پەڕگیرانی ناو فەزای عێراقی هەڵوەشاو كە دابەش بوون بەسەر مەرجەعیەت و قەواعیدی نەجەف و قومدا و بەداخەوە بەشێك لە كوردیشیان دابەشی ئەو دوو ئۆردوگا مەزهەبیە كردوە، ئەمە خۆی زادەی تاقیكردنەوەی ڤێرژنێكە لە چەمكی ڕەدكردنەوەو فاشیزم و كەنارخستنەوەی دوبارەی زمان و ناسنامەو وجودی كوردیی لە عێراق هەموو ئەوانەش میلیشیاكان دەیكەن بە سپۆنسەریی نەوت.

ئەمریكا كاتی خۆی میلیشیاكانی شیعەی هاندا بۆ دروستكردنی فیرقەو لیواو كەتیبەی بچوك بچوك تا سەرگەرمی خۆیان بن، بۆئەوەی شیعە بێكار نەبن و خەریكی زانست و ئیمامەتگەریی و زانكۆ و موزیك و مەعریفە نەبن، بەواتایەكی تر زیاتر چەكناس و موشەكناس بن تا فەلەكناس و فەلسەفەناس و ئاینناس و سۆسیۆلۆگ.

بە بەرچاویەوە لەشكركێشی حەشدو لیواو كەتیبەو میلیشیاكانی سەرایاو قودس و بەدرو عەسائبی ئەهلی حەق دەبینێ و ناردنی موشەكەكانیشیان هەست پێ دەكات لە هەولێرو بەغداد، بەڵام هەر پێی باشترە لە دەوڵەتی دامەزراوەیی و پایەداریی و حوكمرانی پتەو و بنەما دەستورییەكان.

لە دەیان وێسگەی جیاوازدا ئەمریكا چاوپۆشی لێكردون و تەنانەت كۆپی مەرقەدو كەعبەو حیزبوڵای لوبنانیی و ئەنساروڵای حوسی بۆ دروست بكات لە عێراق، بودجەو پارە بۆ گروپگەلی حەشدو میلیشیاكان و مەرجەعیەت تەواو خەیاڵییەو هیچ چاودێرییەكی پەرلەمانیش بوونی نییەو ناشبێت باسی ئەو دۆخە بكات كە شیعەی عێراق تێی كەوتوەو عێراقیان دوچاری دەیان ملیار دۆلار قەرزو كورتهێنان و تاڵانی و خەزنە بۆشیی كردۆتەوە، حەوزەو مەرجەعیەت و حەشدو میلیشیاكان نەوت و باج و داهاتی ناوخۆیی بە خواستی خۆیان دەبەن و هیچ پەرلەمانتارێكیش نییە بڵێ ئەرێ بۆ داهاتی ئەم گروپانە نابڕن لەو پەرلەمانە بە یاسای كورتهێنانی بودجەو قەرز وەك ئەوەی دژی هەرێم كرا لە شەوێك لە شەوانی ڕەشدا! ئەم فاكتە بۆ ئەوە نییە بڵێین كوردیش دەبێت بەو فەوزایەدا بڕوات و نەوت بفرۆشێت و گرێبەست نەكات و موراهەنە بە قوتی فەرمانبەرانەوە بكات، نەخێر، دەبێت دەستكاری كۆی ئەو سیستمە ئابورییە ڕەیعیی و بێسەروبەرە بكرێت و لە سەرچاوەكەوە ڕیفۆرمی تێدا بكرێت.

كێشەی خودی حوكمڕانی بەغداد بەشێكی ئەوەیەو بەشەكەی تری بە كۆنتەرات و وەكالەتسازیی بەڕێوە دەبرێت، حیزب و جەماوەرت هەبێ و نەبێ وەك یەكەو خاوەندارەكان، كێیان بوێت وەك عادل عەبدولمەهدی و كازمی دایدەنێن بەبێ هەڵبژاردنیش.

بەڵام غیابی ڕۆڵێكی سەنتەریی خودی شیعەكان گرفتە گەورەكەیە، لەپێش هەر گروپ و دەستەو پارتێك خۆیان و حاشیەكانیان سودمەندی ئەو پەرتكردن و ئانارشیزم و فەوزایەن كە دروست بووە لە عێراق، شیعەی حوكمڕان و ئەقتابگەلی حەشدو بلۆكی بەرژەوەندخوازی نەوتی و نا نەوتیی بە گروپی تازەی هیواو زۆرێك لە كوتلە ئایدۆلۆژیستەكانی سوننەكانی چوارچێوەی هالەی ئێرانیشەوە كە لەدەوری بەرژەوەندیەكانی ئەو لامەركەزییەت و بەرەڵا گەورەیە كۆبونەتەوە وەك باڵۆنێكی خەیاڵیی، بەنیازن ئەو فەوزاو گوتارە پەرتەش لە بەغدادەوە هەناردەی هەرێم بكەن و تەواوی شارەكانی هەرێم بخەنە ناو دۆزەخی ئەو پاشاگەردانیەوە كە هەر شارەو بەدەست گروپێك مافیاوە گیری خواردوە.

ئەگەر بەغداد خۆی ئەو مەركەزە بەهێزە دیموكرات و لیبراڵە بوایە چیتر كورد دەرگیریی ئەوە نەدەبوو كە ئێستا هەیەو هاتۆتە پێش، راستە هەرێم خۆشی ئەو مەركەزییەت و ئیجماعە سیاسییەی نەماوە، مەركەزیەت واتە هاوسەنگی و هێزو بڕیاریی یەكلاكەرەوە بەڵام ناكرێت هەموو گوتارو نیەتێكی فاشیزمانەی بەغداد بە ئاراستەی مەركەزییكردنەوەی هەرێم بە عێراقەوە قبوڵ بكرێت بە بەڵێ، ڕێگە بدرێت شارەكان پەرت بكرێن بەناوی لامەركەزی كارگێڕی و دارایی و هەرێم هەڵوەشێننەوە بەو بیانوەوە، تۆ ناتوانی باسی ڕێكی ئەویتر بكەیت لەكاتێكدا خۆت تەواو ناڕێكیت، لێ كورد دەبێت لەپێشدا خۆی ڕێك و بەمەرجەع بكات و كۆبێت و بۆ مەركەزێكیش بگەڕێ بۆ گفتوگۆ لە عێراق، ئینجا بەرمەبنای ئەو دۆخە ڕێكخستنەوەی خۆی بكات و چیتر رازی نەبێت كەس بەناوی هەرێمەوە قسە بكات و سیاسەت داڕێژێت.

بۆیە ئەم دانوستانەش بەرینەوە لە بەغداد، بێگومان ئەم فرە مەركەزیەتەی كوردو ئەو تۆنە بۆ بەهەرێمكردن لە داهاتووی نزیكدا دانوستانكوژ دەبێت و دۆزی كورد بەرەو هەڵدێر دەبات چونكە ئەوان ترسی سێكتەریی نەوتیان نییە بیخەنەوە ژێر دەستی كۆمپانیای سۆمۆ، ترسی هەرێمێكیان هەیە چیتر بەو چوارچێوەو كۆنتێكستە جەبرییە دیكتاتۆریی و عەسكەرییەی عێراق رازی نابێت، ئێستا كە كەس بەخیلی بە سیستمی فاشیلی حوكمڕانی عێراقەوە نابات و بەشێك لەو كوردانە خەریكی خۆ نیكاحكردنەوەن بەو جەستە سڕو هیلاكە بەناو فیدراڵەوە، نازانن عێراق بەبەرنامە دەیەوێت تۆش هێندەی تر لە خۆی بچی و وەك ئەوبی لە پاشاگەردانی.

ئاسۆ عەبدوللەتیف