لەبارەی كۆمەڵگە و چەمكی گۆڕان و یەكێتییەوە

دیوە مەعنەوی و رۆحیەكەی كۆمەڵگە لە پێڕەوكردنی سروتە ئایینیەكەوە تادەگات بە چێژوەرگرتن لەهونەر.. یەك شێوەی چەشە و هەست و هۆشیاری بەرهەمدەهێنێتەوە، كە چەشە و چێژ وەرگرتن و هۆشیارییەكی درۆزنانەیە..

ئەو حەقیقەتەی زۆرینەی خەڵك بڕوای پێدەكەن، حەقیقەتێكی ساختەیە، هەر ئەمەشە جارێكی تر دەبێتەوە بە ڕێگر لەبەردەم ئاگایی و هۆشیاربوونەوە، هەر ئەمەشە وا دەكات چەقبەستن لەدۆخی خراپدا بمێنێتەوە، لە هونەرەوە تا سیاسەت، لە خوداپەرستیەوە تا سیستمی بانكی..

گرفتی ئێمە لێرە ئەوەیە ناتوانین بیسەلمێنین زۆرینە لەسەر رێڕەوێكی هەڵەن، شەمەندەفەرەكە بەناو تاریكیدا دەڕوات. ئەو هەستی نادڵنیایی و ناڕەزایەتییەش كە دونیای گریمانەیی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانی گرتۆتەوە، بۆخۆی بەشێكە لە دەركەوتەیەكی تری هۆشیاریی درۆزنانە و ئەوانەش وادەزانن بە دنیای گریمانەیی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان دەتوانن دنیا بەرەو باشتر بگۆڕن، ئاویان دەچێتەوە هەمان ئەو ئاشەی دۆخەكەی خراپ كردووە، رووەو نەنواندنی هیچ ئاكتێكی راستەوخۆی ناو ژیان..

ماوەیەكە كوردەواری بەس بایدەدات، سەری بێت یان كەمەری، دەسماڵەكەی دەستی بێت یان دەستاڕی ئەو دانەوێڵەیەی دەمێكە بۆی بەرهەمنایەت..

رێگریی بەردەم گۆڕانكاری
هەرچەند گۆڕان لە كۆمەڵگەدا حەقیقەتێكی مێژوویی حەتمییە و هەر روودەدات، بەڵام دەشێت چەندین هۆكار بۆ خاوبوونەوە و چەقبەستن هەبن و تەنانەت بەدگۆڕانیش.

لەباری ئاساییدا چاوەڕوان دەكرێت، كۆمەڵگە بەرەو پێشەوە، بەئاڕاستەی گەشەكردن و پێشكەوتن بگۆڕێت. ئەمەش لەخۆڕا نابێت، دەبێت فاكتەری ناوەكی و ویستی ژیرانە، یان لەناو سیستمە كۆمەڵایەتییەكەدا، یان لە سیستمە سیاسیە بەڕێوەبەرییەكەدا هەبن. لە دۆخی یەكەمدا دەبێت هەستی هاوبەشی ناڕەزایی هەبێت، ئەم هەستەش بگۆڕدرێتە سەر كردار و لەمەش گرنگتر ئەوەیە كۆمەڵانی خەڵك بزانن چیان دەوێت، هەڵبەت ئەمەش پێویستی بە جوڵانەوەی هزری و ئایدۆلۆژیی پێشكەوتووخواز هەیە، كە بتوانن خەڵك لە هۆشیاریی درۆزنانە دووربخەنەوە و هۆشیاری راستەقینەی بۆ بەرهەمبهێنن، ئەمەش بە پێشكەشكردنی وێنەی جیاوازی نا دووبارە، لە هونەرەوە تا فۆڕمی سیاسەتكردن.

لە دۆخی دووەمیشدا پارتی سیاسیی حوكمڕان، یان دەستەبژێری سیاسیی فەرمانڕەوا دەكرێت هۆشیاربن و مۆڕاڵیانە مامەڵە بەپێگەكەیانەوە بكەن، ئەمەش بەدڵنیاییەوە بە فەرمانڕەوای هۆشمەند و خۆبەخاوەنزان و خاوەن خەون دەبێت، یان لانیكەم لەپەنا ئایدیایەكی پێشكەوتووخوازدا كار و كردەكانی لەبەڕێوەبردندا رێكبخات..

دۆخی ناوخۆیی لەباشووری كوردستان، جۆرێك ئاڵۆزە، بەڵام هەرگیز بەو جۆرە نیە مایەی تێگەیشتن و چارەسەر نەبێت. بەداخەوە ئەو هەستە باوەی بەجۆرێك خەڵكی گرتۆتەوە كە دۆخەكە ئاڵۆزە و نازانرێت چی روودەدات و زەحمەتە كێشەكان چارە ببن، بۆتە مایەی هۆشیارییەكی درۆزنانە و بۆ خەڵك دروستكراوە تا نائومێدبێت و بێ ئاكت بمێنێتەوە. ئەمەش یەكێكە لەو بەرهەمانەی ئەو توندوتیژییەی ناوچەكە بەڕێوە دەبات، چونكە ئەوەی ئێستا باشوور بەڕێوە دەبات نە هێزە نە دەسەڵات، تۆپەڵێك توندوتیژییە لەچەند فۆڕمێكی جیاوازدا، كە بەزۆر خۆی بەسەر كایەی گشتیدا سەپاندووە.

وەك پێشتر ئاماژەمان پێدا، گۆڕان هەر ڕوودەدات، بەڵام كۆمەڵگەی كوردستانی بەرەو كام ئاڕاستە لە گۆڕاندایە؟

ئەو توندوتیژییەی ئێستا پێڕەوی دەسەڵات دەكات گەیشتۆتە ئەو بڕوایەی بەسەرمەستكردنی خەڵك دەتوانێت ماوەیەكی درێژتریش بەرژەوەندیی ئابوری و پێگەی حوكمڕانییەكەی بپارێزێت. ئەم سەرمەستیە بە دابینكردنی خۆشگوزەرانی ناگات، بەڵكو بە چەند پرۆسەیەكی دوا بەدوای یەك خەریكی ئەم نواندنەیە و سۆشیالمیدیای پڕكردووە لەجەستەی بێ ناونیشان، لەمەوە ختوكەی غەریزەی چەپێندراوی كۆمەڵگە دەدات، میدیای ئینتەرتەیمێنتی كردۆتە میدیای زەرد و بانگەشەیەكی قوڵ دەكەن بۆ بیرنەكردنەوە، لەرێی درامای توركی و پێشكەشكردنی پرۆگرامی خواردنی بێتام و بەناوبانگكردنی گۆرانیبێژە دەنگناخۆشەكان، ئیدی لە درێژمەودادا كۆمەڵگە بیری چۆتەوە گوێ لەناسر رەزازی بگرێت، لەبری ئەوە گوێ لە فاخیر هەریری و ئارام شەیدا دەگرێت. لەفۆرمی مۆدێرنی موزیكی شادیشدا لە جیاتی ئاراس برەو بە ناڤیدەكان دەدرێت. لەشكرێكی بەناو توێژەری كۆمەڵایەتی و دەروونیش لە رۆڵی خۆبەواعیززاندا، بە پەیڕەوكردنی تێزە موزەیەف و سەتحیەكانی گەشەپێدانی مرۆیی، خەریكن بە كۆمەڵگە دەڵێن چۆن خۆیان لە خەمۆكی بپارێزن، چۆن وا بكەن بێتاقەت نەبن، لەحاڵی هەستكردن بەنامۆییدا چۆن خۆیان لە هەستەكانیان بپارێزن، باسی زیانەكانی جگەرە و ئایپاد و هۆكارەكانی تەڵاق دەكەن.. هەموو ئایدیاكان بەئاڕاستەی مانەوە و پاراستنی دۆخە سەپێندراوەكەیە.. میدیا و سۆشیالمیدیای هەواڵی و شیكاریش جگە لە فوكردن بەقەوارەكەدا كارێكی تریان لەدەست نایەت و هێشتا گوتاری (كوردایەتی) بەگوێچكەی گەلدا دەخوێننەوە. راستیییەكەی ئەم گوتارە، لە كۆنەوە تا ئەمڕۆش، گوتارێكی راستەقینە نەبووە و پتر گوتارێك بووە بۆ سەپاندنی دەسەڵاتی خێڵەكی، تیرە و بنەماڵە و بەس. هێشتا پێشەنگەكانی بیری كوردایەتی خۆیان لە بۆتەی گوندەكانیان دەرنەهێناوە و پاشگری ناوەكانیشیان هی هۆزەكانیانە..

كۆی ئەم پرۆسانە یەك جۆر هۆشیاری بەرهەمدێنن، ئەویش خۆنەناسین و دۆخ نەناسین و سەرمەستی و فەوزایە. تاكە پرۆژەیەكی جدیش لەولاوە زۆر بە وردی كار دەكات پرۆژەی ئیسلامیەكانە، ئەمیش دووجۆرە؛
یەكەم: بەهێزكردنی هێڵی تەسەوف و هێڵی سەلەفیی مەدخەلی. دوو فۆڕمی جیاواز لە دەركەوتەدا، بەڵام وەك یەك لە ئامانجدا، كە هەردووكیان مرۆڤی ناسیاسی بەرهەمدێنن و رازی دەبن بەبەشی خودا و هیچ ناكەن بۆ گۆڕینی دنیا، چونكە خودا ئەوەی لە چارە نووسیون.. ئەمە پرۆژەی دەسەڵاتە بۆ گێلاندن و سەرمەستكردنی خەڵك (بەدڵنیاییەوە داهاتوو ئەم سیحرە لەسەری ساحیرەكاندا بەتاڵ دەكاتەوە). بەرهەمهێنانەوەی ئەم دوو فۆرمەی مرۆڤی ئاییندار، كە ئەوەندەی كێشەیان لەگەڵ یەكتر هەیە كێشەیان لەگەڵ هیچ شتێكی تر لە دونیادا نییە، دیسان مرۆڤی سەرمەستن و رۆژبەرۆژیش زیاد دەبن، خەریكە پارتە سۆسیال دیموكراتەكەمان، سلێمانی لە شاری رۆشنبیری و بیری ناڕەزایەتییەوە بكاتە پایتەختی دەروێشە نوێكان.. (تەریقەت و بیری سۆفیگەری ریشەیەكی دێرینتر و راستەقینەتری لە كۆمەڵگەی ئێمەدا هەیە، سیمبولی مەعریفە و پێگەیاندنی رۆحی و كەسایەتیی مرۆڤی كوردیش بووە، بەڵام ئەم فۆرمە نوێیە هیچی ناچێتەوە سەر تەریقەتە رەسەنەكە و ئەمەی ئێستا بازرگانیكردنە بە ناوبانگێكی پاك لە رابردوودا و بگرە خیانەتێكی گەورەشە لە خودی تەریقەت، بەنەقشبەندی و قادریشەوە)..

دووەم: ئیسلامییە سیاسیەكانی تر، لەئیخوانییە ئەردۆغانیەكانەوە تا پرۆ ئێرانی و قەتەری و داعشییەكان، هەر ئاڵایەك هەڵگرن و بانگەوازی هەر دروشمێكی چاكسازی و ئیسڵاحیش بكەن هیچ نیە، جگە لە خزمەت بە ئەجێندایەكی تری دەرەوەی بەرژەوەندییەكانی كورد خۆی..

بەڵام دەبێت لێمان روون بێت، گەندەڵی و دەرەنجام و لێكەوتەكانی حكومڕانییە نادادپەروەرییەكەی كوردستان، وای كردوە رۆژ دوای رۆژ ژمارەی پرۆژە ئیسلامییەكان زیاد ببن، داهاتوو باجی ئەم دۆخەش وەردەگرێتەوە، شەمەندەفەرێكی بێ شۆفێر بەتونێلێكی تاریكدا رەت دەبێت، كە ئەوسەری تونێلەكە شەوێكی تاریكستانە.. ئێستا دۆخی كوردستانیش، وەك دەوترێت، یەك كاتژمێری ماوە بۆ نیوەشەو..

یەكێتی لە وێنەی موژدەدەردا:
لەم نێوەندەدا یەكێتی نیشتمانی، كە ساڵانێكە بەدەست گرفتی ناكۆكیی ناخۆیی و نەبوونی دیدگای روون و پاشكۆیی بۆ سیاسەتی پارتی دیموكرات، دەیناڵاند بەبانگەشە بۆ خۆنوێكردنەوە و بەستنی كۆنگرە و گۆڕانكاری لە سەركردایەتیدا، موژدەی چاككردنی دۆخی سیاسی و ئابوری كۆمەڵگەی دا بە گوێی كۆمەڵانی خەڵكدا.. لێ، ساڵێك بەسەر ئەم كۆنگرەیەدا تێدەپەڕێت و هێشتا دۆخی كۆمەڵگە وەك خۆی و بگرە خراپتریشە، لە ناوخۆی یەكێتیشدا، تا ئەم ساتە، گۆڕانكارییەكان لەفۆڕمدان و لەجەوهەردا وەك خۆیەتی. رەنگە هۆكارەكە زۆر بەسادەیی ئەوە بێت كۆنگرە نەیتوانی بونیادی ئایدۆلۆژیی یەكێتی دابڕێژێتەوە و فۆرم بداتەوە حیزبەكە! هەڵبەت دەبێ جەخت لەسەر ئەو راستییە بكەینەوە، كە ئەوە ئایدۆلۆژیایە سیاسەتی كۆمەڵایەتی و ئابووری دیاریدەكات، ئایدۆلۆژیایە، ئاكت مانادار دەكات، كە ئایدیا نەبوو هەر ئاكتێك دەبێتە ئاكتێكی تاكەكەسی و پاڵنەرەكانی پشتەوەی كردەكەش دەبەسترێنەوە بە ویست و سەلیقەی زاتی و فاكتەرە دەروونییەكان و لەسەروو ئەوانیشەوە پارێزگاری لەبەرژەوەندی و فراوانكردنی دەسەڵات وەك ویستێكی رەمەكیی مرۆڤ.. بە تێگەیشتن لە رەهەندەكانی (سیاسی، ئابوری، مێژوویی، نیشتمانی)، لەناوخۆی باشوری كوردستاندا هێزێك كە بتوانێت گۆڕانی راستەقینە دروست بكات، هێشتا هەر یەكێتییە !

یەكێتی خاوەنی بنكەیەكی فراوانی جەماوەری مرۆڤی رامنەكراو و ئازادیخوازە، ناوچەی نفوزی حیزبەكەش ناوچەیەكی پڕ لە هەڵبەزو دابەزی سیاسییە و گەرم و زیندووە، خۆشی وەك حزب نەكەوتۆتە داوی گرێبەستی درێژخایەن لەگەڵ دوژمنە مێژوویی و ستراتیژییەكانی گەلی كوردەوە!

یەكێتی پەیوەندییەكی پتەوی بە پارچەكانی تر و هێزە سیكۆلار و ئازادیخوازەكانەوە ماوە. هێشتاش ئەندامی فیدراسیۆنی پارتە سۆسیال دیموكراتەكانی جیهانە ( هەر چەند لە رووی كردارییەوە یەكێتی هیچ سیاسەتێكی ناچێتەوە سەر بیرو كردەكانی ئەم رەوت و ئایدۆلۆژیایە، ئەمەش دەرەنجامی مومارەساتەكانی بەر لە كۆنگرەیە، نەك دوای كۆنگرە!).. هەموو ئەمانە بەرەو یەك ئاڕاستە بیرمان پێ دەكەنەوە، ئەویش ئەوەیە دەبێت (یەكێتی رزگاربكرێت)، رزگار بكرێت لە بێ ئایدلۆژیایی ! (جێی خۆیەتی ئەوەش بە بیردا بهێنینەوە كە ساڵانێكی درێژە چەندین نووسەر و خەڵكی ئەكادیمیست بانگەشە بۆ دژایەتی ئایدۆلۆژیا دەكەن و پێیان وایە، دوور لە ئایدۆلۆژیا دەكرێت حیزبەكان خۆیان ئاڕاستە بكەن و وەك ئەوەی كێشەكان پەیوەست بن بە ئایدیاكانەوە، بەڵام گەر بە دیقەتەوە تەماشا بكرایە ئەوەی وای كردوە كێشەكان لە كوردستان روو بدەن مامەڵەی ناڕاست و پێچەوانە بووە لەگەڵ ئایدۆلۆژیادا). دەبێ یەكێتی رزگار بكرێت لە بێ پرەنسیپی، لە ئامادەیی و پیادەكردنی مۆدێلێكی كرچوكاڵی پەیڕەوی ژیانی حیزبی، رزگاربكرێت لەسەپاندنی بەرژەوەندیی تاك بەسەر ویستی گەلدا، رزگاربكرێت لەو كۆت و بەندانەی دەیكەنە پاشكۆی هەر هێز و ئایدیایەكی تر.. دەبێت رزگاربكرێت لە چەشەو هۆشیاریی ساختە.. ئەمەش تەنها و تەنها بەڕێگەخۆشكردن بۆ كەسانی بواری فیكر و فەلسەفە دەبێت، كە پێم وایە لەپەیكەربەندیی ئێستای یەكێتیدا ئەگەر كەمیش بێت هێشتا بەشی ئەوە پسپۆڕی ئەم بوارانە هەن، كە دەتوانن ئەم دۆخە راست بكەنەوە، بەمەرجێك راستگۆیانە گوێیان لێ بگیرێت.. دوای دانان و خۆناساندنەوەی یەكێتی دەبێت لە هاوسەرۆكانیەوە تا ئەندامەكانی خوارەوەی بچنەوە خولی پەروەردە و وانەكانی بخوێننەوە، ئەمەش نەك هەر عەیبە نییە، بگرە مایەی شانازیشەو دواتریش لەسەر بنەماكانی ئەم فیكر و بڕوایانە هەر ئاكتێك، كە دەنوێنرێت شایستەی لێ تێگەیشتن دەبێ و ئەوكات یەكێتی خۆشی دەزانێت چی دەكات و كۆمەڵانی خەڵكیش دەزانن چۆن مامەڵەی لەگەڵدا بكەن.. ئەوكات یەكێتی رزگار دەبێت لەدوالیزمی فیكر و كردار، رزگاری دەبێت لەوەی یان لەبەرەی خەڵكیت یان دژی بەرەی خەڵك، تەقە دەكەیت یان سەردانی ماڵی قوربانییەكانی تەقەكە.. زۆر بەسادەیی ئەوكات یەكێتی یان دەبێت بە پارتی، یان دەبێت بەو یەكێتیەی كە دەبێت ببێت!
لەئێستادا كات زۆر بەدەستەوە نەماوە، دۆخی كۆمەڵگە شڵۆق و دۆخی دەروونی خەڵك شپرزەیە، دۆخی سیاسی ئاڵۆز و دۆخی ئابوری تەواو داتەپیوە! هەڵبژاردن نزیكە و هەڵمەتی ئەمجارە توندترینە، گرەو لەسەر ئەوەیە كێ پاڵەوانی شاشەكان دەبێت، كێ مانیفێستی یەكێتی دەخوێنێتەوە؟ خەڵك متمانە بەكام فیگۆر و كام دروشم دەكەن؟

یەك كاتژمێری ماوە بۆ نیوە شەو، ناو تونێلەكە تاریكستانە و ئاسۆ روون نیە، یان چرای فیكر هەڵدەكەیت و رێگەت رۆشن دەكەیتەوە، بەم جۆرەش دەتوانیت بزانیت پێ لەكوێ و بۆچی ئاوهای دادەنێیت، یان بەناو زوڵمەتدا دەڕۆیت و هەڵدێر چاوەڕێتە..

هەوراز محەمەد