حیزبە وەهمییەكانی عێراق

پۆڵەتیك پرێس: لاڤە واحید
دوای چەند هەفتەیەك لە راگەیاندنی سەرژمێری كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق، كە بەمەبەستی دیاریكردنی ژمارەی حیزبەكانی وڵاتەكە بەڕێوەچوو، ئەندام پەرلەمانان و سیاسییە عێراقییەكان گومانیان لە ژمارەی حیزبەكان كرد و داوایان كرد هەندێك لە یاساكانی تایبەت بە حیزبەكان هەمواربكرێتەوە و مۆڵەت لە هەندێكیان بسەنرێتەوە.

بەپێی ئامارەكان ٢٣٠ حیزب لە عێراق ناویان تۆماركراوە جگە لە ٦٢ حیزبی نوێی دیكە، لەو بارەیەوە ئەندام پەرلەمانان و سیاسییە عێراقییەكان جەختیان لەوە كردەوە ژمارەیەكی زۆر لەو حیزبانە بارەگا و ئەندام تەنانەت سیستمێكی ناوخۆیی و بیرۆكە و ئامانجیشیان نییە، تەنانەت ژمارەی تاكەكانی هەندێكیان لە ٥٠ كەس تێپەڕ ناكات.

لە كۆی ٢٠٠ حیزب تەنیا ٣٠ حیزبیان لەعێراق چالاكن

بەگوێرەی قسەی یونادەم كەنا سەرۆكی لیژنەی دامەزراوە و گەشەپێدانی پەرلەمان، لە كۆی ٢٠٠ حیزب تەنیا ٣٠ حیزبیان لەعێراق چالاكن، ئاماژەی بەوەشكرد، هێزی چەند ئاراستەیەكی سیاسی داوایان كردووە گۆڕانكاری لە یاسای حزبەكاندا بكرێت.

یونادەم كەنا لە لێدوانێكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، ئەو لایەنانەی داوای هەمواركردنەوەی یاسای حیزبەكانیان كردووە دەیانەوێت ئەو چاڵ و بۆشاییانە چارەسەر بكرێت، كە لە یاساكەدا هەیە، دەشڵێت: گفتوگۆكان لەسەر ئەم داواكارییە هێشتا لە سەرەتادایە.

باسی لەوەش كرد، هەندێك جار حیزبە دەسەڵاتدارەكان هەڵدەستن بە دروستكردنی حیزبی بچووكتر لەپێناو بەرژەوەندییەكی دیاریكراو ئاشكراشی كرد، لیژنەكەی هەڵدەستێت بە پێداچوونەوە بە یاسای حیزبەكان و دواتر ئەو بەشانە دیاری دەكەن كە پێویستیان بە هەموواركردنەوە هەیە.

بەڵام یەكێك لە فەرمانبەرەكانی كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكانی عێراق ئەگەری كەمكردنەوەی ژمارەی حزبەكانی رەتكردەوە و رایگەیاند، هەستیاری قۆناغەكە، بێمتمانەیی و هاندان بۆ هاتنەكایەی هێزی نوێ، بەتایبەت گەنجانی ناو گۆڕەپانی خۆپیشاندانەكان وا دەكەن لە ئێستادا رێكخستنی ژمارەی حزبەكان كارێكی سەخت بێت چونكە ئەوە دەبێتەهۆی دروستكردنی گومانی سیاسی لە هەڵبژاردنی پێشوەختە.

حیزبێك ناوی خۆی تۆمار كردووە كە بارەگای نییە بەڵكو شوقەیەكی بەكرێ لە بەغدا بۆ ئەو مەبەستە گرتووە

جەختی لەوەش كردەوە، لەماوەی چەند هەفتەی رابردوودا، حیزبێك ناوی خۆی تۆمار كردووە كە بارەگای نییە بەڵكو شوقەیەكی بەكرێ لە بەغدا بۆ ئەو مەبەستە گرتووە، باسی لەوەش كرد، نەتەوە یەكگرتووەكان و رای گشتی نێودەوڵەتی و ناوخۆیی لەگەڵ لەدایكبوونی هەر حزبێكی نوێن لە عێراقدا، چونكە ئەوان دەڵێن كێشە لە حزبەكاندا نییە بەڵكو كێشە لە حزبە كۆنەكاندایە كە حزبی بچوكتر دروست دەكەن بەبێ ئەوەی لەڕووی ئایدۆلۆجیا و جوڵە و چالاكییەوە لە حزبە كۆنەكانیان جیاواز بێت و دواتریش دەبیتە بەشێك لە حزبە كۆنە سەرەكییەكە بۆ گەڕاندنەوەی ئەو جەماوەرەی لەدوای خۆپیشاندانەكانەوە لەدەستیانداوە.

لای خۆیەوە، كازم شەمری سەرۆكی كوتلەی نیشتیمانی لە پەرلەمان رایگەیاند، بارودۆخی ئێستای وڵات كارئاسانی دەكات بۆ ئەوەی حزبی وەهمی بێتە ئاراوە، جەختیشی لە پێویستی بابەتێكی یاسایی كردەوە بۆ ئەم جۆرە حزبانە و ئاماژەی بەوەكرد، بۆ دیاریكردنی ناوی حزبێك پێویستە چاو بە یاسای حزبەكاندا بخشێنرێتەوە كە تێیدا چەندین مەرج بۆ دانانی حزب دانراوە، یەكێك لەو مەرجانە ئەوەیە ئەو كەسانەی واژۆیان لەسەر دامەزراندنی حزبەكە كردووە نابێت ژمارەیان لە هەزار كەس كەمتر بێت، هاوكات پێویستە بارەگا و پێكهاتەی تەواوەتیان هەبێت.

وتیشی: بۆ ئەوەی حزبێك بە كردەیی حزب بێت، پێویستە بارەگا و پێكهاتە و دارایی خۆی هەبێت ئەگەر نا دەبێتە حزبێكی وەهمی، لە ئێستادا بەشێك لە حزبەكان ئەو مەرجانەیان تێدا نییە بۆیە پێویستە بەر لە هەڵبژاردنی پێشوەختە یاسای حزبەكان كارا بكرێتەوە و رێگەپێدان نەدرێتە ئەو حزبانەی كە چالاكی حزبیان نییە.

بوونی ژمارەیەكی بەرچاو لە حزبە وەهمییەكان ئەندامانی پەرلەمانی هاندا كار بۆ هەمواركردنەوەی یاسای حزبەكان بكەن

بوونی ژمارەیەكی بەرچاو لە حزبە وەهمییەكان ئەندامانی پەرلەمانی هاندا كار بۆ هەمواركردنەوەی یاسای حزبەكان بكەن بەمەبەستی رێكخستنەوەی، ئەوەبوو پەرلەمان بڕیاری لەسەر یاسای ژمارە ٣٦ی ساڵی ٢٠١٥ دا، كە بە یەكەم یاسای حزبەكان لە عێراق دادەنرێت لەدوای پڕۆسەی ئازادی عیراق لە ساڵی ٢٠٠٣، بەڵام ئەم یاسایە رووبەڕووی رەخنەی گەورە بووەوە بەهۆی كەمتوانایی یاساكە بۆ سنوورداركردنی پەیوەندی بەشێك لە حزبەكان بە دەرەوە و ناڕوونی سەرچاوەكانی پارەدار كردنیان.

ساڵی رابردوو، هێزە سیاسییەكانی عێراق لەڕێی كوتلە سیاسییەكانی ناو پەرلەمانەوە هەوڵیاندا بۆ رێككەوتن لەسەر پێشنیاری هەمواركردنەوەی یاسای حزبەكان كە لە وڵاتدا كاری پێدەكرێت، چونكە ئەو بۆشاییانەی لەناو یاساكەدا هەیە رێگا بە حزبەكان دەدات تا لە بەرژەوەندی خۆیان بەكاریبهێنن بەڵام ئەم هەوڵە سەركەوتوو نەبوو بەهۆی رێكنەكەوتنی هێزە سیاسییەكان.